Gentle Giant: de geboorte van een bewustwording

(Gedurende een paar dagen was het oude blog weer te bezoeken (minus de illustraties), maar nu is het weer heel wisselend: het ene moment wel, het volgende moment weer niet. Daarom ga ik maar gewoon door met het herplaatsen van geredigeerde stukken uit "De dwarse man 1.0" in het kader van het project BLOGHERSTEL)

In het begin was er alleen maar muziek, goede en slechte, schetterend uit een klein transistorradiootje. Je had het slechte Engels van Cuby en Q65, “de Kjoe”, of het geaffecteerde Engels van Peter Sarsted. Je had de Beatles en de Stones, natuurlijk. Wij waren van de Beatles. We hadden problemen met de Stones-fans: ze sleepten met hun handen over de grond. Ze hingen in bomen en gooiden met stenen, takken, hompen klei en uitwerpselen.

Toen kwam Jethro Tull en iets later Lucky Man van Emerson, Lake & Palmer. Ik was veertien. Aqualung en 21st Century Schizoid Man daverden mijn wereld binnen. Gedaan was het met de Kinks en de Troggs. Mijn vrienden en ik begonnen te roken. In het begin slechts tabak.

Toen liet Jerzy ons op een dag een heel bijzonder nummer horen op zijn Philips cassettespelertje. Uit de amorfe diffuusheid van het apparaatje klonken de allervreemdste klanken. Het begon met een slagroom-achtig orgelgeluid, Een zachte, tamelijk hoge en nogal onzeker klinkende jongensstem zong “Free from the start, left to depart”. Een gierende, vervormde gitaar doorbrak de sereniteit van het eerste deel, en een rauwe, dominante stem schreeuwde: “I peel the paint, look underneath!” Dát was interessant. Maar wat was het, in vredesnaam?

Peter van Kranen dacht aan Pink Floyd. Gerrie hield het op het nieuwe King Crimson album, dat we nog niet gehoord hadden. Toen onthulde Jerzy het. Gentle Giant.

Gentle wat? We schudden ons hoofd misprijzend: maar Jezus man, dat bekt toch van geen kanten? Gentle Giant. Dzjennel Dzjajint. 

Niettemin moesten we er meer van weten. Gentle Giant. Ik oefende de naam, want ik vermoedde dat ik die naam wel vaker zou gaan noemen in mijn leven.

Een paar weken later kondigde Tineke, toentertijd nog een min of meer toonaangevende, min of meer underground-dj (naast, curieus genoeg, de presentatrice van Koffietijd) de nieuwe LP van Gentle Giant aan: Octopus. Hun vierde. We bleken behoorlijk achter te lopen. Ze draaide een paar nummers van die plaat, midden in de nacht. Ik had een SONY TR-1829, waar ik heel trots op was. De volgende dag holde ik van platenzaak naar platenzaak en uiteindelijk vond ik de LP, in een grote zaak bij de RAI. Mijn spaargeld was meteen helemaal op. Thuisgekomen zette ik hem direct op mijn goedkope platenspelertje en ik luisterde hem drie keer achter elkaar af.

Het was een openbaring. Alles kreeg ineens betekenis, kleur, smaak. Mijn leven was voorgoed veranderd, dingen zouden nooit meer als vroeger zijn. Harmonieën, melodieën, vreemde maten, vreemde instrumenten, een delicate variatie van textuur in ieder nummer: Octopus was de nieuwe wereld, en iedereen moest dat weten!

Onlangs was ik met mijn zoon naar een schaakwedstrijd getogen. Hij speelt mee in wat de Grand-Prix genoemd wordt: 8 of 9 wedstrijden, iedere maand een zaterdag, verspreid over het hele gebied van de organiserende bond. In dit geval de Leidse. Je komt op die manier in dorpen als Voorhout, Kudelstaart, Helleakker en ’t Eind van Al.

Bij dit toernooi was het de ouders niet toegestaan om in de speelzaal te verblijven. Ik begrijp dat wel: hoewel ik niet zo in elkaar zit, is er een menigte vaders die middels sisgeluiden, trappen tegen stoelpoten of meedogenloze peptalk hun kinderen tot grootmeesterniveau hopen op te stuwen.

Vanwege dit vaderverbod besloot ik om een middellange wandeling te gaan maken door de in het heldere eind-oktoberlicht aangenaam fris geurende polderland. Ik schroefde de dopjes van mijn iPod in mijn oren en, in een opwelling, programmeerde ik de eerste vier LP’s van Gentle Giant, goed voor ruim twee uur, precies de voorgenomen wandeltijd.

En terwijl ik daar liep, helemaal alleen, in de stilte van de herfstige natuur, zonder een plicht en zonder een doel, met alleen de geluiden uit het mp3-apparaatje, die door de directheid van oortelefoontjes helderder en intenser tot me kwamen dan in decennia, beleefde ik de magische, kritische momenten weer van mijn vormingsjaren.

Ik luisterde naar het zoeken in de eerste plaat, Gentle Giant, de spookachtige kunstigheid van Acquiring the Taste, de vreemdheid van Three Friends en ten slotte ging ik met mijn hebberige vingertjes door een schatkist die tot de rand gevuld was met juwelen en parelkettingen, brokaat en zwaar fluweel, gouden zegelringen en exotische piasters en dubloenen: Octopus. Ik was weer 15. Even moest mijn leven weer beginnen, even was Octopus weer het allerbeste dat ooit, op welk gebied dan ook, door wie dan ook waar ter wereld ooit gedaan was. Iets om voor te leven. Ook dat kan de iPod dus met je doen, dames en heren. Denk daar niet te gering over!